Zemstvo’s en zemstvo post
In de negentiende eeuw verzorgde de staatpost de bestelling alleen tussen hoofdplaatsen, veelal alleen op treinstations. Toen in 1864, per wet, de gouvernementen meer autonomie kregen, kregen ze ook de plicht om de post in de regio te bestellen. Deze post werd per district, “zemstvo”, georganiseerd. In totaal waren en 371 districten. In sommige districten was de postbestelling gratis, in andere districten moest hier voor betaald worden en werden er regionaal postzegels, “zemstvo zegels”, uitgegeven. Veertig procent van de districten heeft postzegels en/of postwaardestukken uitgegeven.
De eerste postzegel werd uitgegeven door het district Sjlisselboerg, in de buurt van Sint-Petersburg, in 1865. De laatste postzegel werd uitgegeven in Perm in 1920. Wenden, het huidige Cesis in Letland, neemt hier bij een uitzonderingspositie in. Hier hadden Baltische baronnen al voor de Zemstvo-wet verzocht een postdienst in te mogen stellen. De eerste zegel in Wenden werd in 1862 uitgegeven en is terug te vinden als regionale zegel onder Rusland [1857-1917]. Ook de andere zegels uit Wenden zijn daar terug te vinden.
Toen de bolsjewieken aan de macht kwamen namen zijn de zemstvo-diensten over en legden ze beslag op de voorraden zemstvo zegels.
Afhankelijk van het district werden er postzegels, postwaardestukken, porto-zegels (te betalen door de ontvanger, geen strafport) en zegels voor aangetekende stukken uitgegeven. In de meeste gevallen zijn deze door plaatselijke drukkerijen gemaakt. Een aantal zegels zijn gemaakt door de staatsdrukkerij, EZGB, in Sint-Petersburg.
Het basisontwerp van de zegels die bij de EZGB gemaakt werden, is soms in meerdere districten hergebruikt. Er worden vijf types onderscheiden: Ardatof-type (31 districten), Bachmoet-type (10 districten), Arzamas type (1 district) en Pskov-type (1 district). Het ontwerp was verder vrij, maar mocht niet teveel op de postzegels van de Keizerlijke post lijken. In 1869 zijn zegels van Melitopol in beslag genomen en vernietigd vanwege deze redenen. Later werd er meer gedoogd en zijn er zegels uit Morzjansk, Boegoelma en Boegoeroslan die dicht tegen de ontwerpen van de staatspost aan liggen.
Opzet catalogus
De meeste papierencatalogi sorteren zemstvo-zegels op alfabetische volgorde van het district. Sommige verzamelaars clusteren de zegels liever per district. Om beiden te faciliteren bestaat het titel-veld uit eerst de districtsnaam en dan de gouvernementsnaam. Sorteren op titel geeft dan alle districten op volgorde. Middels een zoekterm op district wordt dit ingeperkt tot een district. Indien het district en het gouvernement dezelfde naam hebben, worden toch beiden ingevuld.
De uitgiftenaam begint altijd met het jaartal van eerste uitgifte (conform handboek), gevolgd door het district: jaartal, district
Omdat het merendeel van de zemstvo-zegels uit een wapen(schild) bestaat, beschrijven we onder “Afgebeeld op zegel” de kenmerkende details op het schild. Via de zoekbalk kan dan snel een zegel gevonden door bijvoorbeeld te zoeken op “beer”. Overigens zijn de plaatjes soms primitief en doet een “hert” bij sommige uitgiften eerder denken aan een “ezel” of “geit”.
Overzicht voor invoer
Titel: Districtsnaam, Gouvernementsnaam
Uitgifte: jaartal Districtsnaam
Afgebeeld op zegel: Kenmerkende details die het gebruikers makkelijk maakt de zegel te vinden
Lokale catalogus (Zagorsky): districtsnummer-zegelnummer
** Bronnen**
1 Bordewijk, G., “Zemstwo catalogus met Kreispost Wenden”, eigen beheer, 1980
2 Chuchin, F.G., “Russia zemstvos”, J. Barefoot reprint, 1988
3 Zagorsky, V., “Zemstvo postage stamps”, eigen beheer, 2017
4 Soloviev, V.Yu., “Postage stamps for Russia & USSR, Part 2: Zemstvo”, eigen beheer, 2019/2020