Tot aan de eerste wereldoorlog maakte het gebied Karpato-Oekraïne deel uit van Oostenrijk-Hongarije. In 1918 werd het onderdeel van Tsjechoslowakije. Tussen 14 en 15 maart 1939 heeft Karpato-Oekraine enige uren als zelfstandige republiek bestaan. Na het uitroepen van de nieuwe staat werd deze binnen een dag bezet door Hongarije. Gedurende deze uren is nummer #3695347 lokaal (Chust) uitgegeven. De postzegel is echter gedrukt in Praag (Tsjechoslowakije).
In oude Scott catalogi was deze zegel nummer 1 van een eigen verzamelgebied "Carpatho-Ukraine Scott 1". In latere edities werd de zegel bij Tsjechoslowakije ondergebracht onder "Czechoslovakia Scott 254B".
Eind 1944 was een deel van Karpato-Oekraïne bevrijd en kwam terug bij het Tsjechoslowaakse grondgebied. De Tsechoslowaakse regering in Londen liet zowel Hongaarse post- als portzegels over drukken met CSP 1944.
In 1945 was Karpoto-Oekraïne de facto autonoom en onder bestuur van een Nationale Raad (NRZU). Deze raad was in het leven geroepen door de Sovjets in november 1944 met als doel om dit deel los te maken van Tsjechoslowakije en samen te voegen met Oekraine. Opnieuw werden Hongaarse postzegels voorzien van een overdruk, maar nu met "Post Karpoto-Oekraïne" en een nieuwe waarde aanduiding (10 februari 1945). Een maand later werd een beperkt deel van deze zegels voor een tweede keer overdrukt en werd het jaartal 1944 toegevoegd.
Formeel deed Tsjechoslowakije pas afstand van het gebied op 29 juni 1945. Dat weerhield de Nationale Raad niet van een eerste serie met eigen postzegels voor zien van socialistische Sovjet-symboliek (soldaat, gebroken ketting en vuist met een gebroken ketting). Een tweede en derde serie met Sovjet-ster volgde in juni en juli.
Op 22 november 1945 werd dit verdrag over Karpoto-Oekraïne geratificeerd door het Sovjet parlement en werd het onderdeel van het Sovjet postsysteem.
De Nederlander Jan Verleg heeft een zeer uitgebreid Engelstalig boek geschreven over de post- en postzegelgeschiedenis van Karpato-Oekraïne. Hiervan bestaat ook een webeditie:
https://issuu.com/csph/docs/carpatho-ukraine/1.
Poststempeling
In de periode dat Karpoto-Oekraïne postzegels uitgaf beschikten de meeste postkantoor niet over een datum stempel. In die gevallen werd de datum met pen in de stempelafdruk geschreven. Er zijn ook ontwaardingen met alleen pen. De authenticiteit daar van is moeilijk te controleren, maar schijnt in deze woelige periode wel voorgekomen te zijn.
Uitgiften
1939: Uitzicht op Jasina (15 maart: 1 zegel)
1944: Overdruk "CSP 1944" op Hongaarse zegels (4 december, 30 postzegels, 10 portzegels)
1945: Overdruk "Post Karpato-Oekraine" en waarde op Hongaarse zegels (10 februari, 77 zegels)
1945: Idem (10 februari, 3 wijnbelastingzegels)
1945: Idem (9 portzegels)
1945: Idem met extra "1944" (20 maart, 12 zegels)
1945: Bevrijdingsserie (1 mei, 3 zegels)
1945: Sovjet-ster (juni, 6 zegels)
1945: Sovjet-ster met jaartal 1945 (juli, 2 zegels)
Opmerkingen bij de uitgifte van 10 februari 1945
- LastDodo heeft deze uitgifte onderverdeeld in deeluitgiftes gebaseerd op de Hongaarse uitgiftes.
- De port- en wijnbelastingzegels met opdruk konden gebruikt worden als gewone postzegel.
- De opdrukken zijn in twee series aangebracht.
- De eerste druk werd aangebracht op strips van 10 postzegels. Door gebrek aan hoofdletters zijn een schreefloze letters (Grotesque) en letters met een schreef (Antique) door elkaar heen gebruikt, d.w.z. dat opdrukken onderling in detail verschillen. .
- De tweede druk werd aangebracht op strips van 5 postzegels.De verschillen in opdrukken zijn een stuk kleiner, echter groot genoeg voor experts om te bepalen op welke plaats een specieke zegel in de strip zat tijdens het drukken.
- Er zijn vervalsingen bekend. De meest voorkomende zijn makkelijk te herkennen ze hebben slecht 1 punt op de i van Oekraïne, of de waarde ontbreekt, of zijn aangebracht met een herkenbaar afwijkend rubber stempel. Gevaarlijkere vervalsingen zijn ook bekend, maar komen gelukkig minder voor.
- De aantallen bij de zegels is het totaal van de eerste en tweede druk.
- Voor gebruikers die naast LastDodo ook nog de Michel-catalogus gebruiken: in deze laatste ontbreekt de zegel van de Heilige Magaretha met opdruk (Mi 753 met waarde 60#30).
Bronnen
- Wikimedia Commons: Afbeelding samengesteld door Helv uit "Karptska Ukraina COA" door Alex Tora en "Map of Europe with the borders of Carpatho-Ukraine (1939)".
- Verleg, Jan, "Carpatho Ukraine, Postal History and Stamps, 1786 – 2000", 2014 (online)